Inhoud

Het OPO Persoonlijke ontwikkeling in de professie Verdieping bouwt verder op het OPO Persoonlijke Ontwikkeling in de professie Verkenning en het OPO Filosofisch, ethisch en juridisch redeneren. Inzichten die daar aangereikt werden met betrekking tot de holistische zorgvisie en coping worden nu verder uitgediept. Waar deze visies in het OPO Persoonlijke Ontwikkeling in de Professie met name vanuit alledaagse situaties uit de zorg werden behandeld, zal je nu bovendien uitgedaagd worden om complexere situaties (met uitzondering van verontrustende opvoedingssituaties oftewel VOS) aan te pakken.
Vanuit je filosofisch-ethische en juridische vaardigheden (reeds ontwikkeld in het OPO Filosofisch, juridisch en ethisch redeneren) zal je dieper ingaan op thema's als draagmoederschap, stoppen en (niet) starten van een curatieve behandeling, abortus provocatus, palliatieve zorg/sedatie, euthanasie. Bovendien bestudeer je zelfstandig het thema armoede en zwangerschap.
Je leert om diverse filosofisch-ethische bouwstenen in je argumentatie van een ethisch advies (binnen het Belgische juridische kader) te verwerken en ze als toetssteen hanteren voor je ethisch advies in het Belgische juridische kader. Tot deze bouwstenen horen:

• Verhouding primaire en secundaire werkelijkheid
• Grens dood – leven
• Stopzetten behandeling versus stopzetten zorg
• Spanningsveld vasthouden – loslaten
• Spanningsveld doen – laten
• Spanningsveld wie – wat
• Zorg op maat
• Welzijn PT (Weldoen en niet schaden, therapeutische winst vs. hardnekkigheid)
• Relationele autonomie (beslissing in samenspraak)
• Spiritualiteit als zorgtaak (richtlijn spirituele zorg)
• Transparante communicatie (curatief of niet)
• Rechtvaardigheid (betrokken 3^e, maatschappij, o.a. orgaantransplantatie)
• Vroedvrouw als wijze vrouw in samenleving (o.a. kennisoverdracht in maatschappij, belangenverdedigster in armoede levende vrouw, …)
• Wijziging in zingevende relaties (tot zichzelf, de partner, samenling, ouders/kinderen, de kosmos, wie/wat (niet) gekomen is)
• Mogelijkheidsvoorwaarden tot autonomie
• Proportionaliteitsbeginsel
• Spanning normatief en toch open m.b.t. zwangerschapsafbreking
• Toenemende versus volledige beschermwaardigheid van de foetus
• beslissingsbevoegdheid m.b.t. zwangerschapsafbreking en alpartijdigheid/intersubjectiviteit  
• Beslisboom abortus  
• Zorgproces bij prenatale diagnostiek (art. Gastmans): jouw verwerking   
• Zwangerschap en armoede: 7 gevoeligheden, 7 krachten
• Valkuilen voor de vroedvrouw die werkt met vrouwen die in armoede standhouden

Bij je ethisch advies hou je in het bijzonder rekening met volgende juridische aspecten:

• Persoonlijkheidsrechten  en recht op fysieke integriteit
• Wet op de zwangerschapsafbreking
• Beslissingen over het levenseinde: niet behandelingsbeslissingen, wet op euthanasie, wet palliatieve zorgen
• topics uit wetgeving orgaandonatie
• draagmoederschap

Uiteraard worden juridische inzichten uit fase 1 (patiëntenrechten, beroepsgeheim/privacy, aansprakelijkheid, bekwaamheid, bevoegdheden, begin en eind van het leven) als verworven verondersteld, aangezien de wetgeving van fase 2 hier op verder bouwt, en blijft gelden in de complexere situaties die hier aan bod komen. 

Indien je bent vrijgesteld was voor het OPO Filosofisch, ethisch en juridisch redeneren, heb je de competenties die met dit OPO samengaan reeds elders verworven. Indien je toch graag toegang hebt tot de digitale leeromgeving van dit OPO (bijvoorbeeld om toegang te krijgen tot de ingesproken powerpoints van recht), kan je gemotiveerd per mail een waarnemerstoegang aanvragen bij Ine.vandeneynde@thomasmore.be (met duidelijke vermelding van opleiding, fase, campus, en OPO waarvoor je die waarnemerstoegang aanvraagt).

Studiemateriaal

Studiekost: niet van toepassing (De informatie over studiekosten zoals hier opgenomen is indicatief en geeft enkel de prijs weer bij aankoop van nieuw materiaal. Er zijn mogelijk ook e- en tweedehandskopijen beschikbaar. Op LIMO kan je nagaan of het handboek beschikbaar is in de bibliotheek. Eventuele printkosten en optioneel studiemateriaal zijn niet in deze prijs vervat.)

Het behoort tot de te verwerven vaardigheden van een bachelor in de Vroedkunde om om te kunnen gaan met divers informatiemateriaal. In dit OPO hanteren we zowel handboeken, cursusnota's, powerpoints als artikels. De handboeken heb je hoogstwaarschijnlijk reeds aangeschaft in fase 1 van de opleiding, de artikels kan je online vinden. Als je het handiger vindt om op basis van een papieren versie te werken, kan je het cursusmateriaal printen. Zorg dat je daarvoor de meest recente versie gebruikt, van het lopende schooljaar. Powerpoints print je best pas vlak voor de les (kunnen aangepast worden volgens het lesgebeuren).

Verplicht te bestuderen cursusmateriaal:

• Van Den Eynde, I. (s.a.). Persoonlijke ontwikkeling in de professie: verdieping: onuitgegeven cursusnota's, Campinia Media (digitaal beschikbaar via Canvascursus Filosofisch, ethisch en juridisch redeneren) Gebruik de recentste versie (van het lopende schooljaar).
• Rossau, A. (s.a.)  Persoonlijke ontwikkeling in de professie: verdieping. Juridisch redeneren: onuitgegeven slides (digitaal beschikbaar via Canvascursus Filosofisch, ethisch en juridisch redeneren). Gebruik de recentste versie (van het lopende schooljaar).
• Decock, G., Janssens, V., Laes D., Nys, H., Ossieur, S., Timmerman, K., et al. (2023). Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen, Wolters/Kluwer. (einde van de persoon; abortus; euthanasie en levenseindebeslissingen). Indien je dit handboek reeds hebt aangeschaft, gebruik je de versie van fase 1, als je het boek nog moet aanschaffen koop je de recentste editie (paginanummers kunnen licht afwijken). Een inhoudstafel met daarop aangeduid welke delen verondersteld gekend zijn wordt via de Canvascursus van het opo Persoonlijke ontwikkeling in de professie: verdieping beschikbaar gesteld.
• Fransen, R., & Van Den Eynde, S. (2008). De elfde dimensie: waarden, normen en zingeving in de zorg, Campinia Media. Te kennen items: pp. 22-42 (de roos van spiritualiteit, spiritualiteit als zorgtaak). Basisbegrippen uit fase 1 worden verondersteld verworven.
• Werkgroep Agora (2018). Richtlijn Zingeving en spiritualiteit in de laatste levensfase https://palliaweb.nl/richtlijnen-palliatieve-zorg/richtlijn/zingeving-en-spiritualiteit 
• Werkgroep Ethiek in Praktijk. (2008). Heracleitos in de gezondheidszorg. Concreet stappenplan. Vlaamse Verpleegunie.
• Gastmans, C. (2006). Het zorgproces rond prenatale diagnostiek en zwangerschapsafbreking: ethische aspecten. In G. Bodifee, & et al., Zorg om het beginnende leven. Prenatale diagnostiek, foetale therapie en zwangerschapsafbreking in ethisch perspectief,  UCSIA.

Elke student brengt een eigen casus uit stage of praktijk rond ofwel ongewenst (geworden) zwangerschap ofwel levenseindebeslissingen vanuit vroedkundig perspectief aan en dient deze tijdig in via de casusopdracht in de Canvascursus Persoonlijke ontwikkeling in de professie: verdieping. Je oefent zelfstandig alle theorie aan de hand van deze eigen casus in. Via Canvas worden ook casussen van klasgenoten beschikbaar gesteld als oefenmateriaal.

Aanbevolen materiaal (achtergrond en oefeningen) niet verplicht aan te schaffen!

• Van Den Eynde, I. (s.a.) Persoonlijke ontwikkeling in de professie Verdieping: slides [deze zijn bedoeld als ondersteuning van het lesgebeuren, niet als studiemateriaal] (digitaal beschikbaar via Canvascursus Filosofisch, ethisch en juridisch redeneren)
• Federatie Palliatief Netwerk (2013). Medisch begeleid sterven: een begrippenkader (https://palliatievezorgvlaanderen.be/wp-content/uploads/2021/05/Medisch_begeleid_sterven-2013-2.pdf)
• Federatie Palliatief Netwerk & B. Broeckaert (2012). Richtlijn Palliatieve Sedatie (https://palliatievezorgvlaanderen.be/wp-content/uploads/2021/07/richtlijn_palliatieve_sedatie.pdf)

Vrijblijvende oefeningen op filosofisch-ethisch redeneren zijn beschikbaar:

- via het handboek
- via de cursusnota's
- via de Canvascursus Persoonlijke ontwikkeling in de professie: verdieping (o.a. spelletjes en oefeningen op basis van filmfragmenten)

Toelichting werkvorm

Aangezien inzichtelijk begrijpen binnen dit OPO belangrijk is, wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van casussen. De studenten verwerven hun competenties doorheen interactief hoorcollege, werkcollege, groepswerk, begeleide zelfstudie. Je komt voorbereid naar deze lessen.

Tijdens de teamteaching sessies bespreek je in groep casussen met betrekking tot de inhoud van de cursus met oog op het formuleren van een ethisch advies in het Belgische juridische kader. Je beantwoordt telkens volgende vier vragen, met als hoofdvraag de laatste:

1. Wat is het hoofdthema van deze casus (abortus versus stoppen-niet starten van een curatieve behandeling, al dan niet gecombineerd met armoede of prenatale diagnostiek)?
2. Schets het Belgische juridische kader met betrekking tot deze situatie
3. Kies de 3 meest relevante ethische topics niveau fase 2
4. Geef een ethisch advies in Belgisch kader, onderbouwd vanuit enerzijds je juridische argumentatie en anderzijds je ethische topics.

Om de integratie tussen theorie en praktijk te bevorderen, brengt elke student een casus aan met betrekking tot de inhouden van dit OPO. Je oefent de theorie in aan de hand van je eigen casus en deze van anderen. De casussen kunnen tevens gebruikt worden als examenvraag. Het is dus in je eigenbelang om het examen aan de hand van deze casussen voor te bereiden.